Rekabet Kurulu Kararı: Çiçeksepeti’nin Taahhütleri ve Dijital Platformlarda Rekabetin Korunması

Rekabet Kurulu’nun 21 Kasım 2024 tarihli kararı, dijital platformlarda rekabetin korunması adına dikkat çekici bir örnek sunuyor. Çiçeksepeti İnternet Hizmetleri A.Ş., kendi bayileri lehine haksız rekabet yaratmak ve üçüncü taraf satıcılara platformunu kapatmakla suçlanıyordu. Soruşturma sürecinde Çiçeksepeti tarafından sunulan taahhütler, Rekabet Kurulu tarafından kabul edilerek, soruşturma sonlandırıldı. Peki, bu karar ne anlama geliyor? Taahhütlerin içeriği ne? Kararın sektör ve rekabet hukuku açısından önemi nedir?

Rekabet Kurulu tarafından Çiçeksepeti’ne yönelik yürütülen soruşturma, 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun kapsamında, dijital pazaryerlerindeki rekabet koşullarını koruma amacıyla başlatılmıştır. Soruşturma, özellikle çiçek, yenilebilir çiçek (bonnyfood) ve çikolata-şekerleme kategorilerinde faaliyet gösteren üçüncü taraf satıcılara yönelik kısıtlamaları ele almaktadır.  İddialara göre, Çiçeksepeti’nin bu kategorilerde kendi bayilerini öne çıkararak üçüncü taraf satıcıların rekabet etme imkanlarını sınırladığı belirtilmektedir. Aslında bu durumun Trendyol ile oldukça benzer olduğunu söyleyebiliriz.

Rekabet Kurulu’nun incelemesi, söz konusu uygulamaların dijital pazaryerlerinde hakim durumun kötüye kullanılması anlamına gelip gelmediğini ve piyasa rekabetini olumsuz yönde etkileyip etkilemediği tartışılmaktadır.  Eğer Çiçeksepeti’nin üçüncü taraf satıcıları dezavantajlı duruma düşürdüğü ve rekabeti engellediği tespit edilirse, firma hakkında idari para cezası gibi yaptırımlar uygulanabileceğini Trenyol örneğinde görmüştük. Ayrıca, platformun uygulamalarında değişiklik yapması gerekebileceğini de biliyoruz.

Bu tür soruşturmalar, dijital pazaryerlerinin rekabetçi yapısının korunması ve tüketicilere daha geniş bir ürün yelpazesi sunulmasının sağlanması açısından kritik öneme sahiptir.

Bu tür soruşturmalar, dijital pazaryerlerinin rekabetçi yapısının korunması ve tüketicilere daha geniş bir ürün yelpazesi sunulmasının sağlanması açısından kritik öneme sahiptir. Bizim açımızdan ise, müvekkillerimizin neler yapmaması gerektiği konusunda yaptığımız hukuki yönlendirmelere dayanak oluşturması bakımından büyük önem taşımaktadır. Zira şirketler genelde yaptıkları hatadan kendilerinin ya da başkalarının bir ceza aldıklarını görmeden o hatayı yapmaktan vazgeçmiyorlar.

Rekabet Kurulu’nun bu tür incelemeleri, dijital platformlarda faaliyet gösteren şirketlerin rekabet hukuku çerçevesinde nasıl hareket etmeleri gerektiği konusunda önemli emsal teşkil edebilir. Özellikle pazaryeri platformlarının, kendi ürünlerini öne çıkarmak suretiyle rakip satıcıları dezavantajlı konuma düşürmeleri, piyasa dinamiklerine zarar verebilecek uygulamalardan kaçınmaları gerektiğine işaret etmektedir. Bu kapsamda kararın değerlendirmesinin devamında birkaç ufak tavsiyemizi de okumanızda fayda var.

Rekabet Kurulu, 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun çerçevesinde, bu iddiaların dijital pazaryerlerinde rekabeti kısıtlayıp kısıtlamadığını incelemek üzere soruşturma başlatmıştı. Soruşturmada sonuç ne oldu?

Taahhütler ve Kabul Edilen Düzenlemeler

Rekabet Kurulu tarafından yürütülen soruşturma sürecinde, Çiçeksepeti rekabet ihlallerini ortadan kaldırmaya yönelik çeşitli taahhütler sunmuş ve Kurul’un bu taahhütleri yeterli görmesi üzerine soruşturma sonlandırılmıştır. Çiçeksepeti’nin sunduğu taahhütler, dijital pazaryerlerindeki rekabet koşullarının iyileştirilmesi ve üçüncü taraf satıcıların platformda adil bir şekilde faaliyet göstermesine imkan tanınması açısından önem arz etmektedir.Çiçeksepeti’nin sunduğu taahhütler aşağıdaki başlıklar altında özetlenebilir:

Üçüncü Taraf Satıcıların Platforma Erişimi

Çiçek ve yenilebilir çiçek (bonnyfood) kategorilerinde, belirli şartları sağlayan üçüncü taraf satıcılara platformda faaliyet gösterme imkanı tanınacaktır.

Bu sayede satıcılar, Çiçeksepeti’nin kendi bayileriyle eşit şartlarda rekabet edebilecektir.

Arama Sonuçlarında Şeffaflık

Ücretli olarak üst sıralarda gösterilen ürünlerde “Satıcının Seçimi” gibi açık ibareler kullanılarak tüketicilere bilgi verilecektir.

Tüketicilere, arama sonuçlarını belirli kriterlere göre sıralama seçeneği sunulacaktır. Örneğin;

• • Fiyat,
  • Değerlendirme,
  • Popülerlik gibi filtreleme seçenekleri ile kullanıcı deneyimi artırılacaktır.

 Taahhütlerin Duyurulması

Çiçeksepeti, daha önce pazaryeri modelinde faaliyet göstermiş satıcıları taahhütlerle ilgili bilgilendirecektir.

Platform panellerinde bu düzenlemeler görünür şekilde duyurulacaktır. Bu sayede satıcılar, hakları ve yeni kurallar hakkında doğrudan bilgi sahibi olabilecektir.

 Uygulama Süreci ve Süresi

Arama sıralamalarına etki eden temel parametreler satıcılarla şeffaf bir şekilde paylaşılacaktır.

Taahhütlerin, kararın tebliğinden itibaren 90 gün içinde uygulanması gerekecektir.

Çiçeksepeti, bu düzenlemelere 2 yıl boyunca bağlı kalmakla yükümlü olacaktır.

Kararın Hukuki ve Sektörel Önemi

Bu karar, dijital platformlarda rekabetin korunması ve şeffaflığın artırılması açısından bir dönüm noktası olarak değerlendirilebilir. İşte bu kararın sektör ve hukuk açısından önemli yönleri:

1. Rekabetçi Piyasaların Korunması

Dijital platformlar, tüketicilere geniş bir ürün yelpazesi ve kolay erişim sunuyor. Ancak, platform sahiplerinin kendi ürünlerini öne çıkarması ve diğer satıcıları engellemesi, rekabeti zedeleyebilir. Çiçeksepeti’nin sunduğu taahhütler, üçüncü taraf satıcıların platformda faaliyet göstermesine yeniden olanak tanıyarak rekabetçi bir ortamın yeniden sağlanmasına katkıda bulunuyor.

2. Şeffaflık İlkesi

Arama sonuçlarının şeffaf hale getirilmesi, hem satıcılar hem de tüketiciler açısından daha adil bir deneyim sunuyor. Tüketiciler, hangi ürünlerin neden üst sıralarda yer aldığını öğrenebilecek, satıcılar ise platformun algoritmalarını daha iyi anlayarak faaliyetlerini optimize edebilecek.

3. Taahhüt Sürecinin Etkin Kullanımı

Rekabet Kurumu’nun soruşturmaları, uzun sürebilir ve piyasa aktörleri için belirsizlik yaratabilir. Taahhüt mekanizması, soruşturma sürecini hızlandırarak rekabet sorunlarının kısa sürede çözülmesine olanak tanıyor. Çiçeksepeti kararı, bu mekanizmanın başarılı bir uygulama örneği olarak değerlendirilebilir.

Kararın Tüketicilere ve Satıcılara Etkileri

1. Tüketiciler için:
   • Arama sonuçlarındaki şeffaflık, daha bilinçli alışveriş yapılmasını sağlayacak.
   • Platformda daha geniş bir ürün yelpazesi sunulacak.
2. Satıcılar için:
   • Çiçeksepeti platformunda faaliyet gösterme imkânı tekrar sağlanacak.
   • Satıcılar, algoritmaların nasıl çalıştığını öğrenerek daha etkili stratejiler geliştirebilecek.

Sonuç

Çiçeksepeti kararı, dijital platformların rekabet hukuku çerçevesinde nasıl şekillendiğini gösteren önemli bir örnek olarak değerlendirilmektedir. Rekabet Kurumu’nun bu kararı, dijital pazaryerleri ve platform sahipleri açısından daha adil, şeffaf ve rekabetçi bir ortam yaratılmasını teşvik etmekte ve sektördeki oyunculara önemli mesajlar vermektedir.

Bu karar, yalnızca Çiçeksepeti özelinde değil, genel olarak dijital platformların pazaryeri faaliyetlerinde dikkat etmeleri gereken kuralları ve sınırları ortaya koyarak, platform yönetiminde rekabet ihlallerinin nasıl önlenebileceğini göstermesi açısından emsal teşkil etmektedir.

Sektörde faaliyet gösteren diğer dijital platformlar için de bu karar, güçlü bir mesaj niteliğinde: Rekabeti engelleyici davranışlar, yalnızca hukuki yaptırımlara değil, aynı zamanda marka itibarının zedelenmesine de yol açabilir. Şeffaflık ve rekabetin korunması, uzun vadede hem platformların hem de kullanıcılarının faydasına olacaktır.

Nelere Dikkat Etmeliyiz? 

Çiçeksepeti kararına benzer kararların gelecekte de verilebileceği göz önüne alındığında, dijital pazaryeri sahiplerinin şu konulara özel önem vermeleri gerekmektedir:

• Rekabet uyum programları oluşturulmalı ve mevcut düzenlemeler takip edilmelidir.
• Satıcılar ile olan sözleşmeler ve platform politikaları düzenli olarak gözden geçirilmeli ve rekabetçi şartlara uygun hale getirilmelidir.
• Tüketicilere sağlanan bilgi ve yönlendirmelerin objektif ve tarafsız olmasına dikkat edilmelidir.

Sonuç olarak, Çiçeksepeti kararı, platform sahipleri için rehber niteliğinde olup, sektörde rekabet hukukuna uyumun giderek daha önemli hale geldiğini göstermektedir. Bu karar sayesinde, pazar oyuncularının rekabetçi dengeleri koruyarak faaliyet göstermesi zorunluluğu daha da belirginleşmiştir.